DR HAB., PROF. NADZW. IGHZ: MARIUSZ SACHARCZUK

Prof. nadzw. Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN, kierownik Zakładu Genomiki Eksperymentalnej

Zainteresowania badawcze

genetyka, neurobiologia, onkologia

Dorobek naukowy

ok. 60 prac naukowych, 53 publikacje z listy JCR, w tym w prestiżowych czasopismach Pain, Addiction Biology, Neuropharmacology, Neuroscience. Autor książki Neurogeneza wieku dorosłego. Cytowania ok. 330, w tym cytowania w Nature Reviews Cancer. Index Hirscha – 10.

ORCID: 0000-0002-6309-5292

Wybrane osiągnięcia naukowe

1. Wykazanie w modelu mysim, że zarówno uwarunkowana genetycznie zwiększona wrażliwość na stres jak i warunki chronicznego stresu środowiskowego są czynnikami predysponującymi do zwiększonej częstości występowania aberracji chromosomowych i uszkodzeń DNA (identyfikowanych metodą mikrojąder) zwłaszcza w warunkach ekspozycji na fizyczne (promieniowanie γ) i chemiczne (mitomycyna C) czynniki mutagenne (Mutation Research, Animal Science Papers and Reports, Behavior Genetics). Jednocześnie udokumentowano, że myszy linii o większej wrażliwości na stres i mutageny, charakteryzują się szybszym tempem rozwoju guza nowotworowego po inokulacji komórek czerniaka B16F0 (Journal of Environmental Pathology, Toxicology and Oncology), szczególnie w warunkach chronicznego stresu środowiskowego (CMS – chronic mild stress) (Stress).

2. Udokumentowanie krytycznego wpływu polimorfizmu w receptorze delta nie tylko na oddziaływanie endogennych opioidów, lecz także egzogennych ligandów, co wyjaśnia różną reakcję myszy linii HA i LA na związki działające na układ opioidowy. Ponadto wykazano, że poziom analgezji postresowej regulowany jest głównie przez receptory delta (Pain).

3. Wykazanie zmian stanu funkcjonalnego receptorów opioidowych i kanabinoidowych, jako wiodącego czynnika prowadzącego do zróżnicowania aktywności tych układów w wyniku selekcji w kierunku wysokiej i niskiej analgezji postresowej (Neuropharmacology, Neuroscience).

4. Wyjaśnienie roli układu opioidowego oraz podatności na stres w patogenezie chorób związanych z uzależnieniem od alkoholu, padaczką czy urazami ośrodkowego układu nerwowego (OUN) oraz określenie zależności pomiędzy tymi procesami chorobowymi (Alcohol, Physiology & Behaviour, Acta Neurobiologiae Experimentalis, Addiction Biology). Udokumentowano również mechanizm niekorzystnego efektu stosowania antagonistów receptorów opioidowych prowadzącego w sytuacji nadaktywności tego układu do niekontrolowanego wzrostu spożycia i preferencji alkoholu i jednocześnie nasilenia procesów neurodegeneracyjnych towarzyszących urazom OUN (Neuropharmacology).

5. Wyjaśnienie przyczyn zmian spożycia i preferencji alkoholu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, w szczególności wykazanie, że głównym mechanizmem prowadzącym do okresowego obniżenia spożycia alkoholu jest rozszczelnienie bariery krew-mózg zapobiegające wzrostowi poziomu β-endorfin po spożyciu alkoholu (Addiction Biology).

6. Udowodnienie, że wzrost endogennej aktywności układu opioidowego przyczynia się do ograniczenia powikłań związanych z rozwojem neurodegeneracji i zaburzeniami procesów uczenia się i pamięci po urazach OUN. Wskazano jednocześnie na skuteczność stosowania agonistów receptorów opioidowych w niwelowaniu zmian wywołanych takimi urazami. Zaobserwowano natomiast, że zastosowanie antagonistów receptorów opioidowych w sytuacji nadaktywności tego układu prowadzi do nasilenia procesów neurodegeneracyjnych i pogłębienia zaburzeń kognitywnych towarzyszących urazom OUN (Neuropharmacology, Behavioural & Brain Research).

7. Wykazanie podwyższonego progu padaczkowego u myszy charakteryzujących się nadaktywnością układu opioidowego w porównaniu do myszy o dysfunkcji tego układu oraz udokumentowanie skuteczności nowatorskiej, złożonej formy terapii tej choroby poprzez zastosowanie agonistów układu opioidowego w połączeniu z klasycznymi lekami przeciwpadaczkowymi (Annual Reports).

8. Wykazanie, że zróżnicowana aktywność endogennego układu opioidowego i kanabinoidowego odgrywa ważną rolę w patofizjologii oraz przebiegu chorób zapalnych i czynnościowych przewodu pokarmowego a modulowanie aktywności EOS i ECS może stanowić nowy cel farmakologiczny w leczeniu tych zaburzeń (Neurogastroenterology & Motility, British Journal of Pharmacology, Pharmacological Reports, Journal of Physiology and Pharmacology).

9. Udział w opracowaniu preparatu hydrolizy białek ośrodkowego układu nerwowego i potwierdzeniu jego skuteczności w terapii chorób neurodegeneracyjnych, w szczególności choroby Alzheimera. Badania prowadzone są na modelu myszy transgenicznych Tg(Thy1-APPLon)2Vln uzyskanych przez wprowadzenie do mysiego genu Thy1 ludzkiego cDNA kodującego izoformę 695 białka APP z występującą mutacją London (V642I - w stosunku do APP695), która zmienia proces cięcia APP zwiększając ilość końcowego produktu w formie 42-aminokwasowego toksycznego β-amyloidu. Otrzymane wyniki dowiodły wysokiej skuteczności terapeutycznej opracowanego preparatu w zapobieganiu powstawania zaburzeń w procesie uczenia się i pamięci (Journal of Molecular Neuroscience, zgłoszenia patentowe: Nr.: WO2013098415-A1, Nr.: PL409386-A1).

Realizowane projekty badawcze

Kierownik projektu OPUS „Badanie genetycznego podłoża zachowań depresyjnych u myszy laboratoryjnej przy wykorzystaniu markerów genetycznych i analizy ekspresji genów”.

Kierownik zespołu badawczego IGHZ w ramach projektu „Aktywność układu opioidowego w patogenezie i terapii chorób zapalnych przewodu pokarmowego u myszy o wysokiej i niskiej wrażliwości na stres” realizowanego w ramach konsorcjum IGHZ-IMDIK-UM w Łodzi.

Udział w projekcie „Rozkład wielkości erytrocytów, jako czynnik ryzyka zawału serca i udaru mózgu” realizowanego w Klinice Nadciśnienia Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego przez Zespół prof. Zbigniewa Gacionga.

BASTION “From Basic to Translational Research in Oncology” 1.09.2012 -31.08.2015, Współpraca w ramach zespołu Piotra Religi

Działalność organizacyjna, upowszechnianie wiedzy i inne

Autor artykułów popularnonaukowych w: Neurologia i Neurochirurgia Polska, Kosmos, Wszechświat jak również na konferencjach skierowanych do praktyków (lekarzy medycyny, osób związanych z problematyka zdrowia publicznego). Wykładowca Akademickiej Telewizji Naukowej ATVN w zakresie problematyki neurogenezy wieku dorosłego, Przedstawiciel środowiska naukowego na posiedzeniu podkomisji sejmowej dotyczące bezpieczeństwa medycznego zastosowania kanabinoidów. Organizator i członek komitetów organizacyjnych „Eksperckiej Grupy opioidowej” w IMDiK PAN w Warszawie,  Wykładowca Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Polskiego Towarzystwa Genetycznego i Polskiego Towarzystwa Nauk o Zwierzętach Laboratoryjnych – PoLlasa. Stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w Zakładzie Neurobiologii Molekularnej i Komórkowej Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego w Warszawie Instytucie Biologii Molekularnej i Naukowej (2002), Polskiej Sieci Biologii Molekularnej i Komórkowej UNESCO/PAN, Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej.

Wybrane publikacje i patenty

1. Sacharczuk M (autor koresp.), Lesniak A, Korostynski M, Przewlocki R, Lipkowski A, Jaszczak K, Sadowski B. A polymorphism in exon 2 of the delta-opioid receptor affects nociception in response to specific agonists and antagonists in mice selectively bred for high and low analgesia. Pain 2010;149:506-513. Q1, IF 5.559, pkt. MNiSW 45.

2. Sacharczuk M (autor koresp.), Lesniak A, Lipkowski AW, Korostynski M, Przewlocki R, Sadowski B. Association between the A107V substitution in the δ-opioid receptors and ethanol drinking in mice selected for high and low analgesia. Addiction Biology. 2014;19(4):643-651. Q1, IF 5.578, pkt. MNiSW 40.

3. Lesniak A, Pick CG, Misicka A, Lipkowski AW, Sacharczuk M (autor koresp.). Biphalin protects against cognitive deficits in a mouse model of mild traumatic brain injury (mTBI). Neuropharmacology. 2016;101:506-518. Q1, IF 5.11, pkt. MNiSW 40.

4. Poznanski P, Lesniak A, Korostynski M, Szklarczyk K, Lazarczyk M, Religa P, Bujalska-Zadrozny M, Sadowski B, Sacharczuk M (autor koresp.). Delta-opioid receptor antagonism leads to excessive ethanol consumption in mice with enhanced activity of the endogenous opioid system. Neuropharmacology. 2017;118:90-101. Q1; IF 5.012; pkt. MNiSW 40.

5. Poznanski P, Lesniak A, Korostynski M, Sacharczuk M (autor koresp.). Ethanol consumption following mild traumatic brain injury is related to the blood-brain barrier permeability. Addiction Biology. 2018; 25(1):e12683. Q1, IF 5.578,  pkt. MNiSW 40.

6. Salaga M, Polepally PR, Zielinska M, Marynowski M, Fabisiak A, Murawska N, Sobczak K, Sacharczuk M, Do Rego JC, Roth BL, Zjawiony JK, Fichna J. 2015. Salvinorin A analogues PR-37 and PR-38 attenuate compound 48/80-induced itch responses in mice. Br J Pharmacol. 172: 4331-4341. IF 5.491

 7. Zgłoszenia patentowe: Lang B, Lipkowski AW, Sacharczuk M, Salinska E. 2013 Enzymatic hydrolysate of proteins of animal tissue of nervous system for use in treatment of memory disorders. NAPCO SARL. Patent no. WO2013098415-A1.

8. Zgłoszenia patentowe: “Oleacein for treating or preventing diseases resulting from atherosclerotic plaques” nr patentu US 9.682.056 B2, Unia Europejska “Use of oleacein, particularly from Ligustrum vulgare L.” – faza regionalna EP, nr zgłoszenia EP 13742600.3, PCT/IB2014/001940, P.413385, EP 15460037, Rzeczpospolita Polska: „Zastosowanie oleaceiny, zwłaszcza z Ligustrum vulgare L.” – RP, nr patentu 227843

Linki do profili i stron naukowych

https://www.researchgate.net/profile/Mariusz_Sacharczuk

https://www-1scopus-1com-1000028yk05d0.han3.wum.edu.pl/authid/detail.uri?authorId=6506134744

https://www.linkedin.com/in/mariusz-sacharczuk-63a21661/